Smak i zapach ma nieprzeciętne. Można ją kochać lub nienawidzić, ale jedno jest pewne: to tanie warzywo dające wiele możliwości kulinarnych i zdrowotnych. Cebula – coś oczywistego, niemal podstawowego w kuchni. Nie tylko zresztą w kuchni, bo zastosowań ma wiele. Kto z nas nie pił syropu podczas choroby? Kto z nas nie płakał podczas jej obierania czy krojenia? Ale czy wiemy coś więcej na jej temat?
Trochę teorii na temat cebuli
Cebula (czyli Allium cepa L.) to warzywo należące do rodziny amarylkowatych – prawidłowo powinna być nazywana czosnkiem cebulą, bo należy do rodzaju czosnków. Dziko już chyba nie występuje, ale za to jest uprawiana od bardzo dawna na całym świecie. Uważa się, że pochodzi ze środkowej Azji.
Ciekawostki
- W Palestynie odnaleziono rysunki pochodzące najprawdopodobniej sprzed 5000 lat sprzed naszej ery, na których była cebula. Naukowcy nie mają pewności, jednak na podstawie warunków uprawy i przechowywania, szacuje się, że mogła być już wtedy uprawiana, a nie zbierana jako dzika roślina.
- Mamy jednak pewność, że w starożytnym Egipcie była uprawiana 3200 lat przed naszą erą. Świadczą o tym malowidła na płaskorzeźbach i odszyfrowane teksty na grobowcach, które sugerują, że cebula była popularnym warzywem. Resztki cebuli znajdowane były pomiędzy zwojami bandaży, którymi owijano mumie, a także w oczodołach mumii.
- Starożytni Rzymianie cenili cebulę i uprawiali ją w swoich ogródkach.
- Indianie uprawiali cebulę, a także zbierali jej dziko rosnące odmiany. Jednak trafiła ona także wraz z europejskimi osadnikami w połowie XVII wieku, którzy chętnie ją uprawiali. Wtedy nie wiedzieli, że Indianom jest już znana od dawna.
- Kiedyś była podstawowym produktem spożywczym na każdym statku Ceniono ją za zawartość witaminy C i jej skuteczność, chroniącą przed szkorbutem.
W jaki sposób cebula wpływa na nasz organizm
Cebula ma sporo właściwości leczniczych, dlatego też często po nią sięgamy, kiedy coś nam dolega.
Działa bakteriobójczo i moczopędnie, więc pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu. Stosowana jest przy takich dolegliwościach jak:
- przeziębienie, męczący kaszel (pamiętacie z dzieciństwa syrop z cebuli? najlepiej posiekaną cebulę zalać miodem, który wspomaga działanie wykrztuśnie);
- artretyzm, reumatyzm, białkomocz, mocznica – działa moczopędnie, a więc wspomaga wydalanie nadmiaru wody z organizmu;
- hemoroidy, nieżyt jelit (pity świeży sok z cebuli łagodzi dolegliwości);
- trudno gojące się rany (okłady z ugotowanej czy upieczonej cebuli wspomagają gojenie), cellulit i blizny;
- osłabienie organizmu ( zawiera witaminy i mikroelementy – witaminę C, prowitaminę A, witaminy B1, B2 PP oraz fitoncydy);
- swędzenie i ból po ukąszeniach owadów (wystarczy przykładać plastry surowej cebuli);
- pasożyty takie jak np. owsiki (zjadana cebula działa na nie niszcząco);
- podobno jest skuteczna na kaca;
- jedzona na surowo reguluje poziom cholesterolu;
- duża zawartość potasu obniża ciśnienie krwi;
- pobudza apetyt stymulując wydzielanie soków trawiennych;
- wzmacnia serce;
- zmniejsza ilość cukru we krwi;
Na pewno nie są to wszystkie możliwe zastosowania cebuli. Wystarczy sięgnąć do wiedzy tzw. medycyny naturalnej, aby znaleźć ich jeszcze więcej.
Kto powinien unikać cebuli w diecie?
Mimo swoich dobroczynnych właściwości, nie każdy powinien ją jeść. Powinny jej unikać osoby z poważnymi schorzeniami nerek, wątroby, jelit, przy problemach ze zgagą, a także przy niewydolności serca.
Cebula w kuchni ma wiele zastosowań
- dodawana do duszonych mięs idealnie z nimi harmonizuje;
- poprawia smak sałatek, sals, sosów;
- jest składnikiem marynat warzywnych i mięsnych;
- pokrojona w plastry i uduszona z niewielką ilością kiełbasy jest prostą i smaczna potrawą;
- z rybami, a zwłaszcza ze śledziami, tworzy pyszne dania,
- suche łupinki od cebuli są świetnym barwnikiem do jajek.
Odmiany cebuli
Cebula żółta, zwana też brązową – jest chyba najpopularniejsza w naszym kraju. Ma zdecydowany ostry smak i aromat, ale po sparzeniu lub uduszeniu nabiera lekkiej słodyczy. Jest uniwersalna, więc można ją stosować do wszystkich dań.
Cebula cukrowa – bardzo delikatna w smaku, lekko słodkawa. Najlepiej sprawdza się na surowo.
Cebula biała, nazywana też czosnkową z racji swojego delikatnie czosnkowego aromatu – idealna do sałatek, sals, delikatnych sosów, tatara. Jest łagodna i delikatna, jej biały kolor pięknie komponuje się w sałatkach i surówkach.
Cebula czerwona, o delikatnie fioletowym kolorze – delikatna w smaku i aromacie, nadaje się do sałatek, sals, dekorowania potraw.
Dymka – nieduża podłużna cebulka, sprzedawana wraz ze szczypiorem. Najlepsza na surowo do sałatek, surówek, idealnie smakuje z pomidorem. Nie powinno się jej smażyć, gdyż może zgorzknieć. Lepiej ją dusić. Dymka po lekkim obgotowaniu nadaje się do marynowania.
Szalotka – do dań duszonych, sosów, wspaniale komponuje się w sosach na bazie wina. Należy ją dusić, gdyż smażenie wywołuje w niej goryczkę. We Francji jest bardzo popularna.
Jak obrać i pokroić cebulę, a nie zalać się łzami?
Sposobów na “bezłzowe” krojenie cebuli jest dość sporo. Obawiam się jednak, że nie są aż tak skuteczne, jakbyśmy tego oczekiwali. Podejrzewam, że zależy to od wrażliwości naszego organizmu na olejki eteryczne, które są odpowiedzialne za ten dyskomfort. Cebula ma jednak działanie bakteriobójcze i jest naturalnym antybiotykiem zatem olejki eteryczne zawarte w niej, mogą okazać się naturalnym wspomaganiem np. leczenia zapalenia spojówek czy przeziębienia. Jeśli jednak mimo wszystko nie chcemy zalewać się łzami, warto wypróbować jeden z poniższych sposobów:
- Przed obieraniem i krojeniem schowaj cebulę na godzinę do lodówki lub na kilka-kilkanaście minut do zamrażarki – intensywnie schłodzona nie będzie wydzielać olejków eterycznych w aż tak dużej ilości.
- Dobrze jest kroić cebulę blisko otwartego okna – powiew powietrza rozproszy olejki eteryczne.
- Podczas krojenia trzymać w zębach zapałkę – oczywiście bez zapalania i łebkiem z siarką na zewnątrz.
- Podobno skuteczne bywa też krojenie cebuli w goglach narciarskich. Nie sprawdzałam, ale biorąc pod uwagę fakt, że jest to sposób często polecany, warto samemu sprawdzić czy skuteczny.
- Krojenie cebuli możliwie jak najostrzejszym nożem w możliwie jak najkrótszym czasie. Ostry nóż kroi, a nie miażdży cebuli, czym ogranicza uwalnianie olejków eterycznych.
- Jeden stuprocentowo skuteczny sposób – poprosić kogoś, aby pokroił cebulę za nas 😊
UWAGA
Istotną cechą cebuli jest to, że niczym odkurzacz zbiera wszelkie bakterie z otoczenia. Dlatego tak ważne jest to, aby zużywać ją do końca, nie odkładać na później. Odłożona (nawet do lodówki) na jakiś czas może stać się prawdziwą bombą bakteryjną i narobić wielu kłopotów po zjedzeniu. I nie ma tutaj znaczenia, czy taką zleżałą cebulę pokroimy do sałatki, czy też usmażymy. Zatem za każdym razem, kiedy będziecie chcieli schować “na później” niewykorzystaną połówkę cebuli, wyobraźcie sobie, że to gąbka zanurzana w wiadrze z brudną wodą. Czy zjedlibyście brudną gąbkę?…
Zachęcam Was do dyskusji. Podzielcie się swoją wiedzą na temat cebuli i przepisami na domowe nalewki czy syropy. Ja polecam Wam cebularze i zupę cebulową. A jakie są Wasze ulubione dania z cebulą w roli głównej?
